Zo echt kan leren zijn

Geschreven door Kirsten Cuppen

Tijdens de diploma–uitreiking kwam de student die het hardste had geroepen dat Nederlands onzin was, naar me toe en zei ‘Nederlands is toch best nuttig hé, mevrouw!’ 
Mijn studenten hebben dankzij kleine ingrepen op een effectieve manier geleerd. Als je werkt aan betekenis geven aan je les, individuele aanspreekbaarheid, motivatie en het zichtbaar maken van leren, dan bereik je dat alle studenten na afloop de vaardigheden en informatie beheersen.  
Kortom: weten wat je leert en het nut ervan inzien, maakt leren (weer) leuk! 

Kirsten Cuppen

Vijf jaar geleden was ik docent Nederlands op het mbo. Ik gaf les aan techneuten van niveau 2, 3 en 4. Tijdens mijn eerste les vroeg ik wie Nederlands leuk vond. Ik zag 0 vingers. Daarna vroeg ik wie Nederlands nuttig vond. Ik zag weer 0 vingers. Verbaasd keek ik de groep aan. Hoe kan iemand Nederlands niet nuttig vinden. ‘Mevrouw, ik studeer elektrotechniek. Ik heb Nederlands al op de middelbare school gehad. Waarom zou ik dit hier ook moeten doen?’ Instemmend geknik. ‘Ik moest zoveel saaie en onzinnige teksten lezen op de middelbare school, ik ben helemaal klaar met lezen.’  

Deze opmerkingen zetten mij aan het denken. Ik bekeek de lesmethode, las de teksten en opdrachten door en wist meteen dat dit voor deze leerlingen niet motiverend zou werken. Ik besloot het anders aan te pakken. Deci & Ryan veronderstellen dat intrinsieke motivatie van mensen afhankelijk is van 3 natuurlijke basisbehoeften; relatie competentie en autonomie. Met deze groep zat de relatie wel goed, maar ontbrak het aan autonomie en competentie. Werk aan de winkel dus om deze leerlingen weer gemotiveerd te krijgen!  

In de eerste schoolweek bezocht ik een aantal stagebedrijven van mijn leerlingen en ik heb de medewerkers gevraagd wanneer ze bezig zijn met Nederlands. Zij gaven aan dat Nederlands naar voren komt in veel aspecten van hun werk: handleidingen lezen, instructies geven en opvolgen, vergaderingen, klantcontactenz. Ik kreeg vakbladen en instructiebladen mee en merkte dat bedrijven graag mee wilden denken. Zij vonden Nederlands wél belangrijk. 

Toen ik mijn ervaring de week erop met mijn klas deelde, waren ze verbaasd. ‘Bent u echt naar onze stagebedrijven geweest?’ Ik vroeg aan de studenten wanneer ze Nederlands gebruikte tijdens hun stage en ze gaven mij dezelfde antwoorden gaven als de bedrijven. Samen schreven we alle onderwerpen op, bepaalden we bij welke examinerende onderdelen ze pasten en verdeelden we de thema’s over het schooljaar. 

Actuele zaken in technische tijdschriften kon ik koppelen aan het onderdeel lezen. Ik kopieerde wat teksten en besprak met de groep waar de tekst over ging (onderwerp en hoofdgedachte) en liet ze moeilijke vragen voor elkaar bedenken over de tekst.  Ik verdeelde verschillende teksten over de klas en liet de leerlingen aan elkaar uitleggen waar de tekst over ging om ze te laten oefenen met samenvatten. Op deze manier waren ze op een doelgerichte, voor hen interessante en praktische manier bezig met de einddoelen van Nederlands en werden ze tegelijkertijd voorbereid op hun examen. Ik raad ik de Doorloopjes ‘Ervaringsleren’ en ‘Buiten de piste’ uit het thema Modus-B lesgeven aan als je nu denk; JA! Hier wil ik ook met mijn leerlingen mee aan de slag 

Voor het eindexamen wisten ze dat ze een presentatie moesten geven. De weerstand voor dit onderwerp was voelbaar. Praten over hun stage vonden ze wél leuk, voorlichting geven aan eerstejaars over hun stage óók. ‘Beseffen jullie dat dit ook presenteren is?’, vroeg ik ze. Ineens viel het kwartje: ‘Mogen wij die presentatie dan gebruiken voor ons examen?’

Samen zijn we gaan kijken waar een goede presentatie aan moet voldoen. In groepjes hebben ze na het bekijken van presentaties op YouTube een aantal criteria opgesteld (die overeenkwamen met de exameneisen). Daarna bedachten ze wat ze wilden vertellen en in welke volgorde. Nadat ze allemaal individueel een presentatie hadden voorbereid en geoefend in kleine groepjes, stonden ze vol zelfvertrouwen voor een groep eerstejaars om hun stagebedrijf te promoten. Op deze manier werd de examenopdracht behapbaar voor ze. Ze zagen er nu het nut van in en dit gaf heb de motivatie er vol voor te gaan. Het resultaat: een blije klas én allemaal voldoendes.
Wil jij dit ook ervaren met jouw klas? Gebruik dan de doorloopjes ‘Spreekvaardigheid: Spreken in het openbaar’ en ‘Spreekvaardigheid: presenteren’ uit het thema Modus-B lesgeven. 

Doorloopje Spreken in het openbaar. Klik om te vergroten.